Autoz gerturatzen bazara, Pobeñan (ibilbidea maldan gora da) nahiz Kobaronen (ibilbidea maldan behera da) utz dezakezu. Ez baduzu ibilbide beretik itzuli nahi, 2 ordurik behin bi auzoak lotzen dituen autobus publikoa dago. Kantauri itsasoari begira dagoen natura-inguruneaz gain, eremu honetan 3 meatzaritza-mugarri daude:

1. Orconera enpresaren garbitegi zaharra, 1910. urtean Europako aireko tranbia handiena zenaren azken muturra.
2. Garraio-sistema eta El Castillo izenez ezaguna zen zamatzeko tokia, José Mac Lennanen jabetzako Kobaroneko esparruen ontziratzerako.
3. Kobaronen, meatzaritza-ustiapenak ondoko probintziaraino, Kantabriaraino, hedatzen dira.

Ibilbidean, eremuko ibilbidea azaltzen duten harresiak ikusiko dituzu, algen bilketarekin lotutako lanak, historia geologikoa eta kostalde horretako itsas espezieak.

Pasealekua

Meatzaritzari buruzko horma-irudia (kokapena)

Meatzaritzari buruzko horma-irudia (testuak)

ORCONERAREN GARBITEGIA

Garai hartako Europako balde-linea handiena

1908. urtean, gutxi gorabehera, txirtak aprobetxatzea erabaki zuen Orconera Iron Ore konpainiak. XIX. mendearen amaieran, txirta horiek baztertu egin zituzten ustiapenek, zain aberatsa baino ez zuten eraman, eta hondakindegi ugari utzi zituzten betelan forman. Trianoko eta Zugaztietako mendien zati garaienean ur gutxi zegoenez, Campomarren goiko aldean garbitegi bat eraiki eta itsasoko ura erabiltzea erabaki zen. Hala, garai hartako Europako balde-linea handiena eraiki zen. Hogeita hamar urtez baino gehiagoz, Trianoko mendietatik mineral zikina jaitsi eta garbituta itzultzen zuen, itsasadarreko zamatzeko tokietan itsasontzietan zamatu zezaten, bidaia luze baten ondoren. Lineak 8 kilometroko luzera zuen, eta baldeek egunean 1.400 tona garraia zitzaketen, 2,5 m/s-ko abiaduran.

Bere garaian, Bizkaiko aireko tranbia handiena eta konplexuena izan zen. Leipzig-eko Adolf Bleichert y Cía. Etxeak diseinatu zuen, metalezko zatiak, armazoiak eta geltokiak La Basconiak (Basauri) eraiki zituen arren.

Balde-linea hori eta garbitegia sortzeak berekin ekarri zuen Pobeña aldatzea: dozenaka langile iritsi ziren, etxeak eraiki ziren, eta egungo padura sortu zen, lohiei eusteko putzu handiaren ondorioa, eta hala, antzinako hareatza itxi zen.

Ur ugariz eta buztinak birrintzen zituzten sei bahe birakariz garbitzen ziren txirtak. Bahe birakarietako asto izeneko erakusmahai modukoetan hamazortzi pertsonek egiten zuten lan (txirtalariak), txanda guztietan, eta minerala hautatu eta zaborra baztertzen zuten. Garbitegian, biltegia, tailerra, motor-etxea, zerrenda-egileentzako eta zaintzaileentzako etxeak zeuden, eta azken urteetan, jantoki txiki bat. Tranbiak eta garbitegiak osatutako multzoan 200 lagunek baino gehiagok egiten zuten lan garai batean, eta pertsona horietako 100ek Campomarren instalazioetan lan egiten zuten. 1910etik 1945era egon zen martxan, eta 2012. urtean Babestutako Ondasun izendatu zuten.

Informazio gehiago (gaztelaniaz)

"EL CASTILLO" ZAMATZEKO TOKIA

El Castillo goitizenez ezaguna zen ontziraleku horretatik ontziraleku zaharraren hargintza-lanaren hondakinak eta zamatzeko instalazioen hondakinak bakarrik geratzen dira. Inguruneetan artilleria zuten gotorlekuak zeudelako esaten zitzaion El Castillo. 1877tik 1973ra egon zen martxan, eremuko meatzaritza-jarduera eten zen arte, hain zuzen.

Senadien eta estuarioen babesa utzi zuen lehen ontziralekua izan zen. Itsaso zabalean eraiki zen, eta horrelako bakarra izan zen Bizkaian. Ondoren, beste batzuk eraiki ziren Kantabriako ondoko kostaldean (Piquillo, Dícido…).

Kobarongo Mac Lennanen jabetzako gertuko esparruetan lortutako mineralak ontziratzen zituzten bertan. Horixe izan zen bertan kokatzeko arrazoietako bat. Hauek izan ziren beste arrazoi batzuk: Bilboko portuan indarrean zeuden portuko kostuak aurreztu nahi izatea; portu horretako eromenezko jarduera saihestu nahi izatea, nabigatzeko zailtasunak zirela eta, itsasontziak egunez bertan geldituta egon baitzitezkeen –oraindik ez zuten eraiki Portugaleteko Burdinazko kaia (4. ibilbidea)-; adar horretako industrialarien artean elkarlanik ez izatea (puntu honetan, aipatu behar da Orconeraren garbitegia oso gertu zegoela, muino berean metro batzuk gorako); eta ustiatu zenean, ia denbora gehienean, minerala Ingalaterraren iparraldera bidaltzea, Durhamen zeuden siderurgietara, eta ez Bizkaiko enpresetara (1945etik aurrera soilik hornitu zuen Bizkaiko merkatua).

Zamatzeko tokia eraikitzea, eta ondoren, erabiltzea oso konplexua izan zen. Itsasoak ordu gutxitan suntsitzen zuen egunetan egindako obra (bitan erori zen), eta ainguratzeko, portu hartzeko, maniobratzeko eta itsasontziko zama zamatzeko lana balentria bat izan ohi zen.

Egiatan, harrigarria da minerala zamatzeko leku hori aukeratu izana. Izan ere, itsas labarrak oso gertu zeuden, itsasaldiek eguneko hainbat ordutan lana egitea eragozten zuten, eta Kantauri itsasoko klimatologia benetan txarra zen. Itsasontziek Puntaren ondoan ahalik eta denbora gutxien egon behar izateko, ondoko obretan hasierako eraketa handitzen joan zen, eta amaieran, bi solairu erabiltzen ziren aldi berean, olatuen mendean ahalik eta gutxien egon behar izateko amarratuta.

Informazio gehiago (gaztelaniaz)

KOBARONGO MEATZEAK

Hemen batera egon ziren ustiapen multzotik garrantzitsuenak Mac Lennan enpresarenak ziren (Amalia Vizcaina, La Demasía a Complemento, San Francisco, …). 1 metro zabal zen trenak garraiatzen zuen 1873. urtetik erauzitako minerala, lehenik, Pobeñaraino, eta 1877tik, El Castilloko ontziralekuraino.

1963. urtean, eremuko meatzaritza-jarduera amortizatutzat jo zen, zamatzeko tokia ixtearekin bat.

Zugaztietaren inguruko eremu garaiko esparruen parean, mineralik aberatsena berehala amaitu zen. 1880ko hamarkadaren hasierarako, hematite aberats eta gainazalekoa amaituta zegoen. Egiaz, esparru horretan, 15 metroko sakontasunera egon zitezkeen karbonatoen (sideritak) masa handiak ziren lanaren oinarria. Araztasun baxuko minerala zenez (%50en azpitik), garbitu egiten zen, eta aire zabaleko labeetan kiskali. Eremu horretan, teknika berritzaileak erabili ziren. Teknika horiek gerora esparru handietan erabiltzen hasi zirenean, Bizkaiko meatzaritzak lanean jarraitu ahal izan zuen, mineral-kontzentrazio handienak amaitu eta hamarkada batzuk geroago ere.